Những điều cần biết về chứng khoán phái sinh tại Việt Nam

77 / 100

Chứng khoán phái sinh là một thuật ngữ phổ biến mà bất kỳ nhà đầu tư chứng khoán nào cũng cần biết. Đây là một loại công cụ tài chính có thể giúp nhà đầu tư tìm kiếm lợi nhuận bên cạnh việc đầu tư vào cổ phiếu thông thường. Vậy chứng khoán phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh

1. Theo quy định của Luật Chứng khoán (Luật số 54/2019/QH14) của Việt Nam thì “chứng khoán phái sinh” là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, gồm: hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, trong đó xác nhận quyền, nghĩa vụ của các bên đối với việc thanh toán tiền, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định trong khoảng thời gian hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.

Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh (sau đây gọi là tài sản cơ sở) là chứng khoán, chỉ số chứng khoán hoặc tài sản khác theo quy định của Chính phủ được sử dụng làm cơ sở để xác định giá trị chứng khoán phái sinh.

Các loại chứng khoán phái sinh trên thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay gồm:

a. Hợp đồng quyền chọn là loại chứng khoán phái sinh, xác nhận quyền của người mua và nghĩa vụ của người bán để thực hiện một trong các giao dịch sau đây:

– Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá thực hiện đã được xác định tại thời điểm trước hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai;

– Thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã được xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm trước hoặc vào ngày đã xác định trong tương lai.

b. Hợp đồng tương lai là loại chứng khoán phái sinh niêm yết, xác nhận cam kết giữa các bên để thực hiện một trong các giao dịch sau đây:

– Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định vào ngày đã xác định trong tương lai;

– Thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã được xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở vào ngày đã xác định trong tương lai.

c. Hợp đồng kỳ hạn là loại chứng khoán phái sinh giao dịch thỏa thuận, xác nhận cam kết giữa các bên về việc mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định vào ngày đã xác định trong tương lai.

Đặc điểm chung của các loại chứng khoán phái sinh

Các loại công cụ phái sinh khác nhau có các tính năng và đặc điểm khác nhau, nhưng chúng đều có một số điểm chung:

– Giá trị/rủi ro của chứng khoán phái sinh phụ thuộc theo biến động giá của tài sản cơ sở.

– Là hợp đồng giữa hai hoặc nhiều bên.

– Thanh toán hoặc chuyển giao tài sản vào một ngày cụ thể được định trước.

Vì sao nhà đầu tư lựa chọn giao dịch chứng khoán phái sinh?

Nhà đầu tư sử dụng chứng khoán phái sinh cho nhiều mục đích khác nhau. Bảo hiểm rủi ro và đầu cơ có lẽ là phổ biến nhất. Dưới đây là một vài ví dụ về cách các công cụ phái sinh có thể được sử dụng:

– Một nhà giao dịch tin rằng cổ phiếu của một công ty công nghệ ABC sẽ giảm giá trong vòng sáu tháng tới vì một số trục trặc trong đội ngũ quản lý, nhân sự hoặc khó khăn trong tiếp cận nguồn linh kiện bán dẫn…; anh ta có thể bán quyền chọn mua với giá bằng với giá thị trường hiện tại của cổ phiếu công ty ABC và hợp đồng này sẽ hết hạn trong sáu tháng. Nếu cổ phiếu Công ty ABC giảm giá sau thời điểm đáo hạn, người bán quyền chọn sẽ bỏ túi một khoản tiền lời là chênh lệch giá cổ phiếu giữa lúc bán quyền chọn và giá lúc đáo hạn.

– Khi một nhà đầu tư tin tưởng về sự tăng trưởng của thị trường năng lượng mặt trời trong thời gian tới. Anh ta có thể mua quyền chọn mua cổ phiếu của một công ty lắp đặt năng lượng mặt trời với giá thực hiện cao hơn đáng kể so với giá thị trường hiện tại. Nếu giá cổ phiếu của công ty tăng lên hoặc cao hơn mức giá thực hiện này, thì nhà đầu tư có thể bán lại các hợp đồng quyền chọn mua với giá cao hơn hoặc thực hiện chúng để sở hữu các cổ phiếu cơ bản.